We begonnen deze website met blogs over de échte prijs van betaalbare wijn. Want wijn hoeft niet de hoofdprijs te kosten, maar je wil ook echt niet voor het onderste schap in de supermarkt gaan... Waarom? Lees je hier. We gaven je daarna ook wat tips hoe je wél voor kwaliteit kan kiezen, die lees je hier. Nu krijgen we steeds vaker vragen over de duurzaamheid van wijn. Wat is de échte milieu-impact en hoe kies je voor de meest verantwoorde wijnen? Daar zijn we ingedoken! Eerst aan de beurt: hoe duurzaam is een fles wijn?
Elke dag wijn of retourtje New York?
We beginnen met een kleine geruststelling: de wijnindustrie is verre van de grootste uitstoter. Dat wil zeker niet zeggen dat een glas wijn duurzaam is, maar het is ook goed om het in perspectief te plaatsen. Een gemiddelde fles wijn is bijvoorbeeld al snel verantwoordelijk voor zo'n twee kilo CO2 uitstoot. Een retourvlucht van Amsterdam naar New York stoot ongeveer 2,000 kg per passagier uit. Als je je zorgen maakt om duurzaamheid, kun je beter drie jaar lang elke dag een fles leegdrinken dan een retourtje naar New York pakken. Dus nee, je hoeft echt niet gelijk te stoppen met wijn drinken. Doen wij ook niet ;)
De voetafdruk van wijn
Dan gaan we nu flink de diepte in. De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar de milieu-impact van wijn, oftewel de voetafdruk. Goede onderzoekers kijken dan naar de hele keten of 'levenscyclus' van een fles. Dat wil zeggen:
de wijngaard, het groeien van de druiven;
de wijnkelder, het maken van wijn;
het bottelen, en dan vooral het glaswerk;
en de distributie, dus transport en opslag.
Maar, zoveel onderzoeken zoveel uitkomsten. De cijfers lopen dan okheel erg uiteen. Dat komt voor een groot deel omdat de impact verschilt per land, streek en wijnmaker. Maar ook omdat niet alle onderzoeken echt alle stapjes in de keten meenemen. Wij doen een poging om jullie toch wat algemene cijfers te geven. De meeste daarvan komen uit een publicatie uit 2022 die veel onderzoeken samen heeft geraapt. Uit de meest recente én complete onderzoeken blijkt een standaard fles wijn (van 0,75cl) een voetafdruk te hebben van tussen de 1,4 en 3,5 kg CO2 eq.*
*CO2 eq.??
Het gaat hier niet alleen om CO2 maar om alle broeikasgassen. Deze worden omgerekend naar zogenaamde CO2 equivalenten. In de rest van dit blog schrijven we CO2 maar bedoelen we eigenlijk CO2 eq.
Glas is het meest vervuilend
Waar de meeste onderzoekers het wel over eens zijn: glas is verreweg het meest vervuilende aan wijn. In 2017 is bijvoorbeeld een groot onderzoek gedaan in twee Europese landen, zeven regio's, 14 appellaties en 18 wijnhuizen (Navarro et al.). Er is gekeken naar de wijngaard, wijnkelder en bottelen, dus exclusief distributie. De onderzoekers kwamen op een voetafdruk van 2.18 kg CO2 per fles. Hiervan kwam maar liefst 50%(!) door het glaswerk. Verschillende latere onderzoeken kwamen met soortgelijke conclusies.
Waar zit de rest van de uitstoot in?
We duiken nog iets verder in die hele levenscyclus van een fles wijn. Dat glas drukt dus een flinke stempel, maar er is nog veel meer dat bijdraagt aan de voetafdruk. We lopen de fasen langs en geven een schatting van de uitstoot die daarbij hoort. Zie dit als een goed onderbouwde gok na alles wat we hierover gelezen hebben. Doe er je voordeel mee, maar pin ons er niet helemaal op vast...
Wijngaard: de voetafdruk in deze fase is erg afhankelijk van de manier waarop in de wijngaard wordt gewerkt. En dan vooral of er op vervuilende dieseltjes gereden wordt en hoeveel chemicaliën de wijnboer gebruikt. Reken op zo'n 0,3 kg CO2 per fles voor brandstof. Bij flink gebruik van pesticiden kan dit makkelijk verdubbelen. Meer weten over gebruik van pesticiden in wijnbouw? Lees onze Go-to-guide: biologische wijn en natuurwijn.
Wijnkelder: hier gaat het vooral om de elektriciteit en of dit al (deels) van duurzame bronnen is, zoals zonnepanelen. Ook scheelt het natuurlijk heel erg of de wijn direct de kelder verlaat voor verkoop of dat het jarenlang rijpt op houten vaten. In het eerste geval gaat het om zo'n 0,1 kg CO2 per fles. Met rijping kan dit wel 10x zoveel worden!
Bottelen: volgens velen de meest vervuilende fase vanwege het glaswerk. Deze stap is al snel verantwoordelijk voor 1 tot 1,5 kg CO2 per fles. Het hangt er natuurlijk wel vanaf of het glas na gebruik hergebruikt of gerecycled wordt.
Distributie: de cijfers die wij hebben gevonden laten zien dat distributie en transport eigenlijk wel meevalt qua uitstoot. Zo'n 0,4 kg CO2 per fles. Maar dit is natuurlijk sterk afhankelijk van de afstand en het type transport. In bulk verschepen en op locatie bottelen is het meest duurzaam.
Wijn van ver is minder duurzaam?
We horen weleens: "Ik drink geen wijn uit de nieuwe wereld, want al dat transport kan niet duurzaam zijn." Goed punt, maar lang niet altijd waar! Transport is ook op hele lange afstanden maar een beperkt onderdeel van de totale voetafdruk. Het is veel belangrijker hoe duurzaam de wijn zelf geproduceerd wordt. En dat nemen ze in veel 'nieuwe wereld' landen een stuk serieuzer dan in sommige 'oude wereld' landen.
Nieuw-Zeeland is een heel goed voorbeeld. Daar hebben ze in 1995 een landelijke certificering voor duurzaamheid opgericht die inmiddels toonaangevend is voor de rest van de wereld. En maar liefst 98% van de wijngaarden voldoet nu aan die standaard. Wat ook scheelt is dat de elektriciteit in Nieuw-Zeeland al voor 85% duurzaam is. Vergelijk dat even met de klassieke 'oude wereld' van Frankrijk, Italië en Spanje die allemaal ver onder de 50% zitten. Dit maakt dat een fles wijn uit Nieuw-Zeeland een voetafdruk van ongeveer 1,4 kg CO2 heeft. En dat is inclusief verschepen naar Europa!
Wijnbouw legt ook juist CO2 vast
Wat vaak niet wordt meegerekend is dat een wijngaard ook CO2 vastlegt in de planten. Immers, die wijnstokken staan er tientallen tot soms honderden jaren en nemen al die tijd CO2 op uit de lucht. In 2019 hebben meneer Martins en zijn collega's dit proberen mee te rekenen. Zij kwamen erop uit dat er in de wijngaard zo'n 2,3 kg CO2 per fles wordt vastgelegd. Een negatieve uitstoot dus. Maar dat betekent niet meteen dat een wijnfles dus CO2 negatief is. Door hogere cijfers in de andere fasen kwamen deze onderzoekers alsnog op zo'n 3,5 kg CO2 per fles uit...
Conclusie, duurzaamheid van wijn laat wat te wensen over
De totale voetafdruk van een fles wijn kan dus flink variëren en is sterk afhankelijk van keuzes van de wijnmaker. Over het algemeen ligt het ergens rond de 2,2 kg CO2 per fles. Voor de context hiernaast een vergelijking met wat andere dranken van Foodfootprint.nl. Wijn is dus zeker geen duurzame keuze als je het bijvoorbeeld vergelijkt met bier. Gelukkig zijn er wel veel manieren waarop je een stuk verantwoorder kan genieten van jouw glas wijn. Bijvoorbeeld lichtere of alternatieve verpakkingen, biologische wijnbouw, korter en efficiënter transport of gewoon wat minder drinken ;) In het vervolg op dit blog lees je over duurzame keuzes die jij én de wijnmaker kunnen maken voor meer klimaatvriendelijke wijnproductie en -consumptie.
Comentarios